Tôi đã từng đề cập đến chủ đề này nhiều lần, nhưng tầm quan trọng của nó lớn đến mức tôi muốn một lần nữa nhấn mạnh lại để chúng ta cùng suy ngẫm.

Trong suốt một nghìn năm qua, lịch sử phương Tây đã chứng kiến những cuộc chuyển đổi vĩ đại diễn ra theo chu kỳ vài trăm năm một lần. Các xã hội đương thời hiếm khi nhận ra toàn bộ quy mô của những biến đổi ấy, cũng giống như việc trẻ em khó có thể thấu hiểu trọn vẹn thế giới của ông bà mình. Ngày nay, chúng ta đang sống giữa cuộc Đại chuyển đổi vĩ đại thứ tư của thế kỷ 21, chứ không phải của năm 2021.

Hình mẫu và Nguyên nhân

Tất cả những cuộc chuyển đổi lớn trong lịch sử đều diễn ra theo những hình mẫu tương tự, dù các nguyên nhân sâu xa của chúng đến nay vẫn chưa được giải mã hoàn toàn. Khi nhìn lại, chúng ta có thể nhận diện những sự kiện then chốt đã báo hiệu và định hình từng cuộc chuyển hóa. Tuy nhiên, do các thời kỳ này cách nhau hàng trăm năm và tuổi thọ con người thời đó rất ngắn, tri thức không được chuyển giao qua các thế hệ, gần như không có ký ức tập thể nào được lưu giữ.

Cuộc Chuyển đổi thứ nhất

Vào thế kỷ 13, các thành phố mới, phường hội thủ công, Liên minh Hanseatic, và các nhà thờ kiểu Gothic đồng loạt xuất hiện, những đổi mới mang tính đột phá so với tất cả những gì từng tồn tại trước đó.

Cuộc Chuyển đổi thứ hai

Trong thế kỷ 15 và 16, phát minh máy in của Gutenberg, được ví như “Internet đầu tiên”, đã khởi động một cuộc biến động mới. Sau đó là sự ra đời của Phong trào Phục hưng, Cải cách Tôn giáo, và việc khám phá châu Mỹ.

Cuộc Chuyển đổi thứ ba

Thế kỷ 18 chứng kiến hàng loạt biến động mang tính bước ngoặt: Cách mạng Mỹ (1776) và Cách mạng Pháp (1789), sự trỗi dậy của chủ nghĩa tự do Scotland, sự lên xuống của Napoleon, cùng Cuộc Cách mạng Công nghiệp được thúc đẩy bởi việc hoàn thiện động cơ hơi nước. Ngay sau đó là sự ra đời của đường sắt và ô tô. Kỷ nguyên công nghiệp đã bắt đầu, chỉ trong vài thập kỷ, nhân loại chuyển từ đường phố đầy phân ngựa sang kẹt xe.

Cuộc Chuyển đổi thứ tư – Thời đại chúng ta đang sống

Cuộc chuyển đổi thứ tư bắt đầu sau Thế chiến II với sự ra đời của điều khiển học – “người mẹ” của kỷ nguyên số hóa. Alan Turing và Norbert Wiener đã đặt nền móng cho lĩnh vực này, với cuốn Cybernetics của Wiener xuất bản năm 1948, mở đường cho toàn bộ thế giới số như chúng ta biết ngày nay.

Microsoft được thành lập năm 1975, Apple năm 1976, Huawei năm 1987 và Amazon năm 1994. Chiếc iPhone đầu tiên ra mắt vào năm 2007. Kodak và Nokia đã biến mất khỏi sân khấu công nghệ, trong khi hai quy luật mới trỗi dậy mạnh mẽ: các quy luật của kết nối mạng.

Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của sự phức hợp, chứ không chỉ là những vấn đề phức tạp đơn thuần. Điều cấp thiết ngày nay là nghệ thuật định hướng, tức là xác định vị trí, thiết lập hướng đi và điều khiển lộ trình. Ở mức độ cao hơn, định hướng nghĩa là biết cách tiến lên trong điều chưa biết, khi vị trí không rõ ràng, mục tiêu liên tục thay đổi và có vô số con đường để lựa chọn.

Đó chính là nền tảng của quản trị trong thế kỷ 21, và cuộc Đại chuyển đổi Thế kỷ 21 vẫn còn rất xa mới hoàn tất. Những làn sóng biến chuyển mạnh mẽ nhất vẫn còn đang ở phía trước.

SLEADER biên dịch từ Malik Letter, số 44 tháng 11.2025

Tham khảo các cuốn sách thuộc Bộ sách Thực hành Quản lý hiệu quả của GS. Fredmund Malik

👉🏻 Quản lý: Những điều cốt lõi

👉🏻 Đi trong thế giới mơ hồ: Cần phải quản lý, quản trị và lãnh đạo tổ chức như thế nào?

👉🏻 Chiến lược: Định hướng trong một Thế giới Mới phức hợp

👉🏻 Chính sách và Quản trị Công ty hiện đại: Để các tổ chức tự điều chỉnh và thích ứng

💪🏻 Đặt sách chính hãng qua fanpage SLEADER hoặc TIKI: https://tiki.vn/cua-hang/sleader

———————————————

VIỆN NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN LÃNH ĐẠO CHIẾN LƯỢC

Con đường đúng, tương lai sáng

🏢Địa chỉ: 266 Lạc Long Quân, Phường Tây Hồ, Hà Nội

🌐Website: sleader.vn

📧Email: [email protected]

📞Hotline: 0965 965 368 / 0969 753 688 / 024 3201 1519

📱Zalo: Viện Lãnh đạo chiến lược Sleader/ 0969 753 688